Το θέμα της διατροφής των παιδιών, έχει πάρει στην εποχή μας τεράστιες διαστάσεις, με αφορμή τα στοιχεία που προκύπτουν σχετικά με την αυξημένη παιδική νοσηρότητα από νοσήματα που μέχρι τώρα ήσαν γνωστά στους ενηλίκους (παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, διαβήτης, υπέρταση), αλλά και επειδή η εμφάνιση των νοσημάτων αυτών, στην ενήλικη ζωή έχει τις ρίζες της στη διατροφή κατά την παιδική ηλικία.

Συνεπώς,είναι σημαντικό οι σημερινοί γονείς να δίνουν ιδιαίτερη σημασία και προσοχή στη διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών των παιδιών τους, ήδη από την γέννησή τους. Η σημερινή εποχή, με το εύρος της ενημέρωσης που υπάρχει από έγκυρες πηγές, δίνει τη δυνατότητα στους γονείς που ενδιαφέρονται να έχουν όλα τα απαραίτητα εργαλεία (γνώσεις, ιδέες) προκειμένου να βοηθηθούν στο έργο τους.

Φιλοδοξώ λοιπόν οι βασικές αυτές αρχές να σας βοηθήσουν να βάλετε τη διατροφή των παιδιών σας σε σωστές βάσεις. 

Όταν μιλάμε για διατροφή η αρχή γίνεται από τη γέννηση .Είναι αντικειμενικά αποδεκτό ότι η καλύτερη τροφή για το νεογέννητο βρέφος είναι το μητρικό γάλα και γι αυτό όλες οι προσπάθειες εστιάζονται στην ενίσχυση του μητρικού θηλασμού. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η μητέρα αδυνατεί να θηλάσει κυρίως για ιατρικούς λόγους(πρόωρα βρέφη με προβλήματα) αλλά και άλλους λόγους όπως η  ψυχολογία της μητέρας η μη παραγωγή γάλακτος κλπ.
Γι΄αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν τροποποιημένα γάλατα που ακολουθούν τις διεθνείς προδιαγραφές, υπόκεινται σε σοβαρούς ελέγχους, είναι ασφαλή και κατάλληλα για την σωστή θρέψη και ανάπτυξη των νεογνών και των βρεφών, ειδικά αν είναι βιολογικής προέλευσης.
Όλα αυτά υπό τη σωστή παρακολούθηση και καθοδήγηση του παιδιάτρου, ο οποίος στη συνέχεια και ανάλογα με την ηλικία  θα φροντίσει να εισάγει σταδιακά τις στερεές τροφές, από την ηλικία των 5-6 μηνών έως και την ηλικία των 3 ετών.
Ο παιδίατρος, εκτός από το είδος της τροφής και την ηλικία εισαγωγής της στο διαιτολόγιο του παιδιού, είναι εξίσου σημαντικό να ασχοληθεί και με τις σωστές διατροφικές συνήθειες του παιδιού και της οικογένειας. 

Η υγιεινή διατροφή και οι σωστές διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές καθορίζουν και εξασφαλίζουν το σωστό βάρος, τη σωστή σωματική ανάπτυξη και βάζουν τις σωστές βάσεις για την διατήρηση της υγείας του οργανισμού στο μέλλον.
Άρα η υγιεινή διατροφή και οι σωστές διατροφικές  συνήθειες και συμπεριφορές στην παιδική ηλικία είναι το πρώτο μέτρο πρόληψης για την υγεία του οργανισμού.   

Από την εμπειρία μου κατά την άσκηση της παιδιατρικής,  τις γνώσεις που αποκόμισα από το πανεπιστήμιο, την συνεχή ενημέρωση αλλά και την προσωπική μου εκτίμηση, παραθέτω βασικές αρχές και  συνήθειες στη διατροφή των παιδιών κυρίως από την στιγμή της ένταξης τους στο οικογενειακό διαιτολόγιο:     

✔   Το διαιτολόγιο εφαρμόζεται από όλη την
      οικογένεια

Η οικογένεια, δεν θα πρέπει να χάνει ευκαιρία να καθίσει όλη μαζί στο τραπέζι αν είναι δυνατόν σε όλα τα γεύματα και να αποτελέσει πρότυπο υγιεινής διατροφής και σωστών συνηθειών. Τα παιδιά ως γνωστόν έχουν τους γονείς τους σαν πρότυπα. Παράδειγμα προς αποφυγή αλλά δυστυχώς συχνό είναι η εικόνα  μιας παχύσαρκης οικογένειας στο super market με το καρότσι γεμάτο κρουασάν, πατατάκια, χυμούς κλπ

✔   Πέντε γεύματα την ημέρα (πρωινό-δεκατιανό-             μεσημεριανό-απογευματινό-βραδινό)

Το τέλειο θα ήταν να ξεκινάει η μέρα μας με το πρωινό τραπέζι στρωμένο για όλη την οικογένεια που σημαίνει να ξυπνάμε όλοι μαζί πιο νωρίς για να  απολαυσουμε  ένα πλήρες πρωινό

✔   Το καθημερινό διαιτολόγιο πρέπει να
      περιλαμβάνει:Φρούτα-Λαχανικά-Δημητριακά-
      Γαλακτοκομικά-Ζωικές πρωτεΐνες                             

Τα φρούτα καλό θα ήταν να καταναλώνονται τουλάχιστον δύο την ημέρα μοιρασμένα στο πρωινό, δεκατιανό ή  και απογευματινό γεύμα.

Η λαχανικά δηλαδή η  σαλάτα θα πρέπει να συνοδεύει πάντα το μεσημεριανό ή και το βραδινό γεύμα, αν υπάρχει  πριν το βραδινό γάλα. Να τοποθετείται  σε ατομικό μπωλ για να ελέγχουμε την ποσότητα.

Τα δημητριακά μπορούν να συνοδεύουν το πρωινό γάλα, κατά προτίμηση με τη μορφή musli και όχι επεξεργασμένα με τη μορφή corn flaiks. Επίσης στο μεσημεριανό ή βραδινό με την μορφή ζυμαρικού ή ρυζιού ή μια φέτα ψωμί.

Τα γαλακτοκομικά καταναλώνονται  ιδανικά 3 γεύματα την ημέρα δηλαδή πρωινό, βραδινό γάλα και μια μερίδα τυρί ή ένα γιαούρτι (κατά προτίμηση 1,5% λιπαρά).

Για παιδιά που δεν πίνουν γάλα, υπάρχει ειδικό άρθρο για τις εναλλακτικές πηγές ασβεστίου.

Οι ζωικές πρωτεΐνες,  δηλαδή το μοσχάρι,  το κοτόπουλο,  το ψάρι ή το αυγό μπορούν να καταναλώνονται εναλλακτικά καθημερινά διότι αποτελούν βασικά δομικά συστατικά ενός αναπτυσσόμενου οργανισμού.

Είναι πολύ σημαντικό να μην αντιληφθούν τα παιδιά ότι οι γονείς τους δεν τρώνε κάποιες βασικές τροφές όπως φρούτα, λαχανικά ή ότι δεν τους αρέσει το γάλα, το ψάρι ,το αυγό, τα όσπρια κλπ. διαιτολόγιο  του παιδιού πρέπει να είναι ολοκληρωμένο και τα παιδιά  έχουν για πρότυπο τους γονείς.

Δεν είναι δικαιολογία ότι δεν του αρέσουν τα φρούτα, άρα δεν του δίνω, δεν τρώει σαλάτα, άρα δεν κόβω, δεν τρώει ψάρι, άρα δεν μαγειρεύω.

Καθημερινά θα κόβετε ατομική σαλάτα κι ας φάει μια μπουκιά, θα κόβετε φρούτα και ας φάει επίσης μια μπουκιά. Θα βρείτε ή θα βρούμε μαζί τον τρόπο να αυξήσουμε την ποσότητα, η συνήθεια όμως πρέπει να υπάρχει.

✔   Το εβδομαδιαίο διαιτολόγιο θα πρέπει να
      περιλαμβάνει από μία έως δύο φορές:
      Μοσχάρι-Κοτόπουλο-Ψάρι-Όσπρια-Αυγό

Ειδικά το αυγό μπορούμε να το χορηγήσουμε τρείς με τέσσερεις φορές την εβδομάδα.

Επειδή οι πηγές των δημητριακών είναι πολλές μέσα στην ημέρα (ζυμαρικά, ρύζι, πατάτες, musli, φρυγανιές, ψωμί)  μπορούμε το μοσχάρι ή το κοτόπουλο να τα συνδυάσουμε με λαχανικά, όχι πάντα με μακαρόνια, ρύζι, πατάτες.

Η αναφορά στο κοτόπουλο και το μοσχάρι, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να μαγειρέψουμε και άλλα είδη κρεάτων (όπως χοιρινό, αρνί, γαλοπούλα, κουνέλι).Το μοσχάρι βέβαια παραμένει η σημαντικότερη  πηγή πρωτεϊνών υψηλής  βιολογικής αξίας και σιδήρου

Επαναλαμβάνω και πάλι, αν κάποια τροφή από τις ανωτέρω δεν την προτιμά το παιδί ή δεν αρέσει σε εσάς δεν την αφαιρούμε από το διαιτολόγιο μας. Θα βρείτε ή θα βρούμε μαζί με πιο τρόπο την καταναλώνει καλύτερα. Για παράδειγμα το ψάρι γίνεται  νόστιμες σπιτικές κροκέτες. Τα όσπρια εκτός από μαγειρεμένα μπορούν να γίνουν  ωραιότατη σαλάτα. Το μοσχάρι ή το κοτόπουλο μπορούν να γίνουν μπιφτέκια, πολύ ελαφριά ψημένα ή σουβλάκι σπιτικό. Το αυγό μπορεί να γίνει μία νόστιμη ομελέτα με λαχανικά κ.λ.π.

✔   Η πηγή λιπαρών στη διατροφή των παιδιών
      προτιμάμε να είναι το ελαιόλαδο

Εκτός από το ελαιόλαδο μπορούμε να δίνουμε λίγο αγνό βούτυρο, αλλά καθόλου μαργαρίνες

Το βούτυρο προτιμάμε να είναι βιολογικό και το καταναλώνουμε κυρίως στο πρωινό, δηλαδή ωμό και όχι στη  μαγειρική.

✔   Το μεσημεριανό το σερβίρουμε πάντα με
      σαλάτα ατομική σε μπωλ

Εκτενής αναφορά έγινε στο καθημερινό διαιτολόγιο
Τα φρούτα προτιμάμε να μην καταναλώνονται μετά το κυρίως γεύμα

Η καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν τα φρούτα γίνεται κατά τη διάρκεια ελαφρών όπως  το πρωινό, δεκατιανό ή απογευματινό γεύμα και όχι μετά το μεσημεριανό ή βραδινό γεύμα. Εκτενής αναφορά στα φρούτα έγινε στο καθημερινό διαιτολόγιο
Προτιμάμε τα βιολογικά προϊόντα, κυρίως φρούτα και λαχανικά 

Γίνεται σιγά-σιγά κατανοητό ότι οι ορμόνες και τα φυτοφάρμακα είναι υπεύθυνα μακροπρόθεσμα για σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών. Αυτό αφορά κυρίως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, γαλακτοκομικά, άλλα και τα υπόλοιπα τρόφιμα. Η αγορά πλέον μας προσφέρει την δυνατότητα επιλογής βιολογικών τροφίμων.

✔   Προτιμάμε δημητριακά ολικής άλεσης

Τα δημητριακά ολικής άλεσης βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου το οποίο είναι σημαντικό όργανο άμυνας και λειτουργίας  του οργανισμού. Επίσης βοηθούν  στην απομάκρυνση βλαβερών ουσιών με τα υπολείμματα της ολικής άλεσης και στη μείωση της χοληστερίνης η οποία απομακρύνεται με τον ίδιο τρόπο.

✔  Το δεκατιανό για το σχολείο

Ένα πολύ σημαντικό γεύμα που ετοιμάζεται από εμάς, σύμφωνα με το διαιτολόγιο μας. Επιτρέπουμε όμως μία φορά την εβδομάδα ή στις δύο εβδομάδες  δεκατιανό από το κυλικείο ένα προϊόν της επιλογής μας, σαν επιβράβευση.

Είναι κανόνας που άμα τεθεί σωστά και με επιχειρήματα, ακολουθείται από τα παιδιά, αφού μάλιστα περιέχει και το κομμάτι της επιβράβευσης.

✔   Σε παιδιά άνω των 3 ετών μπορούμε να τους              αγοράζουμε κάτι απέξω μία φορά την      
     εβδομάδα

Η πλήρης απαγόρευση τροφών που θεωρούμε ανθυγιεινές, αλλά κατά γενική ομολογία είναι νοστιμότατες, όπως πατατάκια, γαριδάκια, κρουασάν, διάφορες σοκολάτες, παγωτά κλπ, επιφέρει συνήθως τα αντίθετα αποτελέσματα και κυρίως είναι αιτία κόντρας και τσακωμών.

Ενώ αν συζητήσουμε με τα παιδιά, με σωστά επιχειρήματα και τα πείσουμε, έστω και μερικώς, προσθέτοντας την επιβράβευση τους μια φορά την εβδομάδα, θα έχουμε το καλύτερο δυνατό, αποτέλεσμα

✔   Τα προϊόντα που επιτρέπουμε μία φορά την
      εβδομάδα απέξω, δεν τα αγοράζουμε από το
      Super Market και δεν τα αποθηκεύουμε στο
      σπίτι.

Ο λόγος είναι απλός, τα παιδιά θα ξέρουν ότι υπάρχουν μέσα στο σπίτι και θα τα ζητάνε επίμονα και ξέρουμε ποιο είναι το αποτέλεσμα της επιμονής των παιδιών ή ακόμα χειρότερα θα τα παίρνουν μόνα τους χωρίς να έχουμε τον έλεγχο.

Είναι προτιμότερο να τα αγοράζουμε  κατά την διάρκεια μιας χαλαρής και απολαυστικής οικογενειακής βόλτας, ακόμη και από το περίπτερο ή ακόμη καλύτερα να καθίσει  όλη η οικογένεια μαζί σε ένα μαγαζί π.χ. καφετέρια ή αναψυκτήριο, όπου το όφελος είναι διπλό. Δηλαδή και κάθεται όλη η οικογένεια μαζί και υπάρχει και η επιβράβευση.

✔   Το φαγητό το σερβίρουμε πάντα στο τραπέζι

Το παιδί είναι σωστό να μάθει ότι τρώμε μόνο στο τραπέζι, όχι στο χέρι και όχι τσιμπολογήματα ανάμεσα στα γεύματα.

Για παιδιά που δεν αντέχουν και θέλουν κάτι επιπλέον, μπορούμε να τους  δώσουμε ένα φρούτο. Όμως προσοχή, ειδικά για παιδιά κάτω των τριών ετών να γίνεται υπό επιτήρηση και όχι με την πλάτη γυρισμένη σε εμάς.

Η αρχή αυτή έχει τρία σημαντικά οφέλη:

Διατροφικά. Το παιδί μαθαίνει ότι το φαγητό το τρώμε στο τραπέζι, άρα ελέγχει καλύτερα την ποσότητα και τη σωστή αναλογία των τροφών που καταναλώνει ώστε να  έχει ένα ισορροπημένο και υγιεινό διαιτολόγιο. Με μικρότερο κίνδυνο παχυσαρκίας και κατανάλωσης ανθυγιεινών  τροφών.

Κοινωνικά. Το φαγητό είναι η πρώτη και σημαντική μορφή κοινωνικοποίησης του παιδιού, ένα παιδί που έμαθε να τρώει σωστά, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να είναι κοινωνικά αποδεκτό σε ότι περιβάλλον κι αν βρεθεί και όσες απαιτήσεις κι αν έχει σαν έφηβος ή ενήλικος.

Ασφάλεια. Είναι επικίνδυνο, ειδικά για τα παιδιά κάτω των 6 ετών να κρατούν  στο χέρι τροφή (π.χ. φρούτο, ψωμί, μπισκότο κλπ) και να τρώνε ενώ παράλληλα παίζουν, τρέχουν, μιλάνε, γελάνε και πολλές φορές έχοντας γυρισμένη την πλάτη τους στους γονείς.  Ο κίνδυνος πνιγμονής είναι σημαντικός.